Ekskluzywne hochglance
Pomysł zrodził się z potrzeby chwili. W czasie …
Druga młodość wielkich pieców
Tekst: Grażyna Kurowska
Zdjęcia: Dolni Oblast Vitkovice
Po ostatnim spuście surówki z Wielkiego Pieca nr 1, w 1998 roku, gwar pracowników ucichł i bramy zamknięto na cztery spusty. Teraz ponownie uchylono drzwi, zniesiono bariery, zburzono płoty i portiernię, aby móc wszystkich zaprosić do Ostrawy. W powtarzalnej, industrialnej atmosferze Nowych Vitkovic powstała przestrzeń dla edukacji, nauki i badań, zaplecze do organizacji kongresów oraz miejsce, w którym mieszkańcy miasta i turyści będą chętnie spędzać wolny czas. Byłam tam osobiście i nigdy nie zapomnę rozmachu niesamowitego przekształcenia tego terenu i nadania mu drugiego życia.
Po zakończeniu pracy wielkich pieców pojawił się cały szereg pytań. W jaki sposób utrzymać i wykorzystać rozległe przemysłowe tereny? W jaki sposób Ostrawa może skorzystać na nieprzynoszących zysku nieczynnych zakładach przemysłowych, które jednocześnie mają niezaprzeczalną wartość historyczno-techniczną? – Nie chcieliśmy tylko usuwać i burzyć, jednocześnie także nie chcieliśmy, aby perła ostrawskiego przemysłu przekształciła się w muzeum, które zwiedza się pasywnie. Wręcz przeciwnie – chcieliśmy, aby z wyjątkowego dziedzictwa przemysłowego Ostrawy mogły aktywnie korzystać obecne i przyszłe generacje. Sprawić, aby Dolne Vitkovice stały się niekwestionowaną częścią centrum miasta, przestrzenią atrakcyjną do spędzania wolnego czasu – tłumaczy Jan Světlik, prezes holdingu Vitkovice i autor projektu Nowych Vitkovic. Dlatego dla Dolnych Vitkovic znaleziono nowe przeznaczenie.
Intensywne przygotowania osiągnęły zamierzony skutek w 2011 roku, kiedy rozpoczęto rewitalizację trzech najważniejszych obiektów – Wielkiego Pieca nr 1 (obecnie VP1), Zbiornika Gazu i VI Centrali Energetycznej. Na Wielki Piec nr 1 wjeżdżają windą specjaliści i ciekawi turyści, w wielozadaniowej auli Gong odbywają się konferencje, kongresy, spotkania robocze oraz imprezy kulturalne i edukacyjne, zaś do Małego Świata Techniki w VI Centrali Energetycznej (obecnie U6) ściągają tłumy dzieci z rodzicami i nauczycielami. Do VP1, Gongu i U6 dołączył zaprojektowany przez znanego czeskiego architekta Josefa Pleskota nowy gmach Świata Techniki – Science and Technology Centrum. „Interaktywnie i zabawnie” to hasło atrakcji mającej na celu popularyzację nauki i techniki.
Trasa turystyczna na szczyt VP1 przedstawia krok po kroku, w jaki sposób w tajemniczym wnętrzu pieca powstawała surówka żelaza. Dawniej wyciągiem transportowano surowce, dziś wywozi on turystów na sam szczyt, gdzie rozpoczyna się opowieść o toku produkcji. Piec o wysokości 80 metrów został przebudowany tak, by na jego szczycie mogły powstać ścieżki widokowe. Kilka kondygnacji tarasów stanowi doskonałe miejsce do podziwiania industrialnej panoramy Ostrawy.
Ze szkła i metalu stworzono kawiarnię i platformę widokową dosłownie osadzoną w poprzemysłowym kompleksie o kolosalnych rozmiarach. Nadbudowa przypomina właśnie ogromną linię śrubową, dlatego nazywa się Bolt Tower. Nazwa jest swoistą grą słów, ponieważ w tłumaczeniu „bolt” znaczy śruba, ponadto nadbudowę ochrzcił sam lekkoatleta Usain Bolt, który przyjeżdża do Ostrawy regularnie, by uczestniczyć w meetingu lekkoatletycznym Złote Kolce.
Z tarasu widokowego roztacza się przepiękny widok z ptasiej perspektywy na kompleks Dolnego Obszaru Vítkovice. Widok obejmuje całą Ostrawę, przy dobrej widoczności można również dostrzec Beskidy.
Przez prawie 140 lat ostrawska kopalnia Dul Hlubina stanowiła główne źródło węgla dla produkcji surówki żelaza. Wyjątkowe pomieszczenia dawnej kopalni węgla kamiennego teraz odgrywają rolę idealnej przestrzeni dla wszelkiego rodzaju wydarzeń kulturalnych. Zmodernizowane budynki dawnej kopalni zostały przekształcone w centrum kultury i edukacji. Są tutaj sale kinowe, studio nagrań i funkcjonalna przestrzeń przeznaczona do organizacji wystaw, koncertów, konferencji czy przedstawień.
Aula Gong stanowiła niegdyś ważne wyposażenie na terenie Huty Dolni Vitkovice. Ten monumentalny zbiornik gazu został przekształcony według projektu architekta Josefa Pleskota w wielofunkcyjną salę kulturalno-rozrywkową. Unikalne rozwiązania konstrukcyjne, przestronność i świetny sprzęt audiowizualny zapewniają idealne warunki koncertowe. Aula mieści jednorazowo podczas koncertu 1500 osób. Wewnątrz, oprócz dwóch sal, znajdują się kawiarnia oraz galeria sztuki.
Od 2012 roku na terenie dawnej huty odbywa się czterodniowy festiwal Colours of Ostrava. Czeskie święto muzyki przyciąga co rok ponad 40 tys. uczestników, a zardzewiałe
piece i stare linie produkcyjne przybierają w tym czasie barwy tęczy, stanowiąc imponujące tło dla koncertów. Czesi, oprócz ochrony industrialnych budynków, postarali się również o ich częściową rekonstrukcję w stopniu, na jaki zezwolił konserwator zabytków. W ten sposób z niszczejących molochów powstały kompleksowe obiekty turystyczno-rekreacyjne, które dziś stanowią jedną z największych atrakcji miasta. Tym sposobem stara centrala energetyczna stała się muzeum, dawny zbiornik gazu salą koncertową, a zardzewiały piec, służący niegdyś do produkcji surówki żelaza, zyskał taras widokowy i kawiarnię na szczycie.
W interaktywnym muzeum techniki przygotowano prezentację szeregu wynalazków, które w znaczący sposób wpłynęły na rozwój przemysłu i techniki, nie tylko na terenie Czech, ale również całego świata. Zwiedzający mogą obejrzeć proces wytwarzania energii elektrycznej lub poznać, jak funkcjonuje ogniwo Volty. Miłośnicy potężnych maszyn znajdą w U6 wszystkie rodzaje silników od maszyny parowej i dmuchawy gazowej po silnik elektryczny i spalinowy. Nie lada gratką dla miłośników techniki jest część muzeum poświęcona lotnictwu i astronautyce, zobaczymy m.in. silnik pochodzący z myśliwca MIG 21. W przyszłości stanie tu cały samolot wyposażony w symulator lotu.
Muzeum podzielone zostało na cztery wystawy stałe. Są to: Świat dzieci, Świat nauki i odkryć, Świat cywilizacji i Świat przyrody. Eksponaty zostały przedstawione w sposób zabawny i przystępny dla każdego, niezależnie od wieku. Zarówno starsi, jak i młodsi mogą tutaj odkrywać, bawić się i odpoczywać. Wspólnym mianownikiem wszystkich światów jest wiedza poprzez gry i zabawy, bez nudnych podręczników pełnych liczb. Tutaj na własne oczy możesz przekonać się, jak działa wehikuł czasu, jak funkcjonuje ludzkie ciało, czy zrozumieć, co to jest tęcza lub burza z piorunami i wiele więcej!
Stowarzyszenie realizuje także cały szereg innych projektów, w ramach których pięknieją Landek Park – muzeum górnictwa w najstarszej kopalni węgla kamiennego w Ostrawie i okolicach lub Hala Karolina na terenie dawnej koksowni w centrum miasta. Tworzące spójną przestrzeń wzdłuż brzegów rzeki Ostrawicy Landek Park, Hala Karolina i Dolny Obszar Vitkovic zostaną w przyszłości połączone systemem ścieżek i tras rowerowych, oferując mieszkańcom Ostrawy i turystom wiele możliwości wypoczynku i rekreacji.